جمع نماز

توضیحات

دین اسلام دین یسر و آسانگیری است و هدف خداوند از تشریع احکام، آن نبوده که مردم در حرج واقع شده و در انجام تکالیف دینی خویش در عسری فراتر از حد معمول واقع شوند. این تیسیر در اسلام در نماز هم نمود یافته است.
بررسی احادیث نبوی نشان می‌دهد که حداقل در مواردی جمع نماز ظهر و عصر و نیز جمع نماز مغرب و عشا تجویز شده است.
در تحلیل احادیث وارده در باب جمع نماز و احکام مستنبط از آنها میان فقها اختلاف‌ نظر وجود دارد.
درحالیکه گروهی چون حنفیه جمع نماز را فقط منحصر به حالت خاص می‌دانند (جمع نماز ظهر و عصر در عرفه و جمع نماز مغرب و عشا در مزدلفه)، گروهی دیگر مطلقاً جمع نمازها را جایز دانسته‌اند و گروهی نیز جمع نمازها را به سبب عذرهایی چون سفر، مرض، باران و امثال آنها تجویز کرده‌اند.
با توجه به اختلاف‌ نظرهای مختلفی در باب این امر مهم وجود دارد و نیز نظر به دگرگونی جوامع و افزایش گرفتاری‌ها و مشاغل و مشاکل بازکاوی ادله جمع نمازها و تطبیق آن با عصر حاضر لازم می‌نماید. لذا می‌توان پرسید آیا باوجود تسهیلاتی ایجاد شده در مسافرت، وجود شغل‌های مهم و کارهای ضروری که شروع و انجام آنها غالباً در اختیار مکلف نیست، آیا احکام جمع نماز همان است که فقهای متقدم بیان کرده‌اند؟
به تعبیر دیگر اگر با وجود مشقت فراوانی که در سفر وجود داشت اکثر فقها قائل به جواز جمع نماز در سفر بودند. اکنون که جابجایی و مسافرت خیلی آسان‌تر شده، آیا هنوز هم جواز جمع نماز باقی است؟
و یا در عصر کنونی افرادی که دارای مشاغل حساس و مهمی هستند، می‌توانند نماز خویش را به جمع بخوانند؟
آیا پزشکان جراح و کشیک، نگهبانان مراکز مهم، دانش‌آموزان، دانشجویان، معلمان، اساتید دانشگاه، نانوا و امثال آنها که غالباً تنظیم اوقات کاری آنها در دست خودشان نیست، می‌توانند نماز خود را به جمع بخوانند؟
آیا اسباب جمع نماز همان سفر، بیماری و باران است که اکثر فقهای متقدم به استناد به حدیث نبوی به آن اشاره داشته‌اند یا اینکه می‌توان موارد دیگری را نیز به آنها قیاس کرد؟ این سوالات و امثال آن‌ها انجام یک پژوهش مستقل و جامع را در این زمینه ضروری می‌سازد. پژوهش حاضر درصدد پاسخ‌گویی به این‌گونه از سوالات است.